Một thất bại vẻ vang không đưa tới đâu cả, nhưng một thành công nho nhỏ sẽ đưa tới một thành công không nhỏ đâu. Các triết gia đã giảng-nghĩa không gian mà không giảng nghĩa thời gian. Trước hết, xin bạn đề phòng nhiệt tình của mình.
Lẽ ấy có vẻ đương nhiên. Có nó, làm cái gì cũng được; thiếu nó, không làm được việc gì cả. Lúc nào có dư thời giờ thì tôi sẽ đọc.
Bạn xanh xao và mệt nhọc. Nó ngắn quá đi thôi. Sao? Bạn bảo dùng hết năng lực vào 16 giờ đó thì 8 giờ còn lại sẽ mất giá trị ư? Không.
Trước khi tới bến xe, bạn phải kéo nó về có tới bốn chục lần. Đó là trường hợp mà hoàn cảnh buộc bạn phải có năng lực rất cao để tự điều khiển một cách chuyên chế. Mỗi tuần học ba buổi tối rồi thỉnh thoảng đi nghe nhạc thì trong một năm, bạn sẽ biết ít nhiều về âm nhạc.
Điều thứ nhất là phải vạch mục đích để định hướng nỗ lực của bạn. Bạn cho điều đó là tự nhiên phải không? Vậy thì tại sao bạn lại ngạc nhiên khi tôi bảo rằng mỗi ngày trung bình bỏ ra một giờ luyên trí, sẽ làm cho óc bạn hoạt động hăng hái lên luôn luôn? Trong nhiều năm - đúng ra là cho tới khi tôi gần 40 tuổi - tuần lễ của tôi có bảy ngày.
Lần lần bạn nghiên cứu những vấn đề khó hơn và bạn sẽ có thể dùng luật nhân quả giảng cho tôi tại sao những con đường thẳng băng ở Luân Đôn lại ngắn như vậy còn ở Paris lại dài hàng mấy cây số. Tôi không bảo bạn ngày nào trong đời, bạn cũng phải tận dụng trí não trong ba giờ đó đâu. Hôm đó, bạn không bỏ ra 45 phút để sửa soạn đi ngủ.
Nhiều người hỏi mướn thì chủ phố phải tăng tiền. Browning, viết bằng thơ, và chứa nhiều chất thơ cực đẹp. Bạn lại cứ nằm xuống, thiêm thiếp triền miên giấc ngủ mà bạn gọi là cuộc sống của bạn đi.
Than ôi! Tôi không giúp bạn được việc ấy. Câu ấy tầm thường quá đến nỗi khi viết ra, thực tình tôi cảm thấy mắc cỡ. Khi thử làm rồi mới thấy sự gắng sức đó không phải ít đâu vì cần hy sinh một chút.
Nhưng có gì lạ đâu? Vẫn là luật nhân quả mà. Nếu bạn nghĩ rằng có thể bỏ ra bảy giờ rưỡi mỗi tuần để gắng sức một cách đều đều và nghiêm trang mà vẫn giữ được lối sống cũ thì bạn làm đấy. Bây giờ chúng ta kiểm điểm lại xem mỗi ngày để dành thì giờ được bao nhiêu.
Cứ tiếp tục đi, cứ tiến tới. Chẳng hạn khu vực âm nhạc (2). Vậy mà tôi sẽ khuyên hoài bạn thân và cả kẻ thù của tôi phải đọc thơ rồi mới đọc những thể loại văn khác.