Lịch sử đi vòng tròn. Nếu họ là một công giáo dân, vai trò của họ còn đại hệ nữa. Khi viết mấy dòng nầy tôi tưởng tượng sẽ có không ít bạn gái bất mãn.
Vì đó có một kích thích nào bên trong con người hay bên ngoài như lăn, cựa mình, như các tiếng động thuận hợp cho chúng thì chúng xuất hiện trong đầu óc ta như một cuốn phim, tuy đứt khúc, bắt quàng nhưng không kém phần linh động. Khi chưa có sự bảo đảm cho đời sống gia đình thiếu gì chàng trai giỡn với ái tình và bị ái tình trả đũa như anh ấy. Tật hồ nghi có thể sinh ra nữa, nếu lương tâm cứ bị lấn áp: đ àn áp chớ đâu có tàn hủy lương tâm được.
Còn nhiều nguyên nhân khác, nhưng phải chịu nguyên nhân chính là người ta vấp té trong tồi phong bại tục. Bạn thử đọc sách coi. Ngó trước ngó sau đôi giày hay xăn đanh coi có mướt xi ra không.
Vì các công tác gia đình, xã hội đòi nhiều sự thông minh, cương quyết, sự hăng hái, sự tưởng tượng và ký ức nên cơ cấu tâm lý bạn trai cũng được Đấng quan phòng sáng tạo cách chuyên biệt. Người ta thấy bạn trai ngoan ngoãn vâng vâng, dạ dạ tưởng đâu không có chuyện gì. Còn bạn có một người bạn, đồng niên, sau buổi dậy thì cũng có tình yêu nồng nhiệt như bạn.
Nhưng vào buổi dậy thì chúng được đầy đủ phát triển. Aùo sút nút, quần ống cao ống thấp. Gặp con nít ai cũng tấp vô giành lon, giựt đạn, chia bánh, xô đẩy, cặp kè.
Trước mảnh gương, họ bất mãn nhiều hiện tượng tự nhiên của thân xác họ. Đọc các mục trên ta nhận thấy điều nầy rõ rệt là tình cản của bạn trai buổi ấu thời cũng dồi dào nhưng ngã về những hình ảnh, những sự lôi cuốn có tính chất ngũ quan. Thường kẻ bị mồ hôi nầy có sắc da đen sậm và râu, lông nách, lông tay chân mọc nhiều.
Lúc sửa những tác văn của nam sinh, tôi thấytính nầy của họ rất rõ rệt. Tôi biết những điều trên không phải bạn trai nào cũng vậy, nhưng tôi chỉ muốn nói những nét chung vì có nhiều bạn trai giống con gái nhà lành. Ta giúp họ trừ khuyết điểm ấy rồi giáo luyện họ từ tự ái đến tự trọng để nên người có bản lĩnh.
Trong gia đình muốn ngày ly dị tiếp sau tuần trăng mật thì vợ cứ chọc tức chồng bằng cách ngạo nghễ, mỉa mai, la ó, mắng nhiếc trước mặt bạn bè, thượng cấp hay hạ cấp của họ. Bạn thấy người nam hay bội bạc hơn người nữ. Bị bạn già hàm trống miệng đem nộp cho kẻ khác, xuyên tạc, mỉa mai, bạn trai đâm ra bi quan, cho đời là giả dối.
Lòng họ lạnh niềm đạo đức mà nóng nảy về tình yêu, về các tham vọng tiền của, chức quyền. Đã hăng hái thì hiếu động. Cung lòng êm ấm của mẹ là cái tổ dịu hiền chứa con, con biết không.
Éo le thay cho cuộc đời. Mấy câu Gần mực thì đen, gần đ èn thì sáng. Ai đã từng đóng vai trò giáo dục tất nhận khi dạy văn chương, toán học, sử địa, v.