Tuỳ từng người, từng tình huống hoặc tuỳ thuộc vào những lý do khác nhau, mọi người thông qua đó bộc lộ những cảm xúc cơ bản. Đôi khi chúng ta cần phủ nhận khuôn mẫu sẵn có và tiến tới một cấp độ cao hơn. Do vậy, chúng ta cần một lối tư duy mới, đó là: chỉ nêu ra những sự kiện, không kèm theo nhận định.
Giờ tôi muốn chúng ta sử dụng chiếc mũ đen. Từ Po có thể được xem là xuất phát từ những giả thuyết, giả sử, khả năng và thậm chí là từ thơ ca. Chiếc mũ vàng là chiếc mũ của sự xét đoán, chứ không phải là chiếc mũ dựa trên sự tưởng tượng.
Tôi phát minh ra thuật ngữ “tư duy mới lạ” năm 1967, thuật ngữ này nay là một từ chính thức trong tiếng Anh, trong các cuốn từ điển Anh ngữ Oxford đều in từ này trong danh mục từ vựng. Nhưng các nhà logic học lại không tán thành với những kết luận chung chung dựa trên thực tế kiểu: hầu hết trẻ em thích ăn kem; đa phần các quí bà đều dùng mỹ phẩm. Những con số ở đây mới chính là thực tế.
- Sử dụng riêng lẻ những chiếc mũ, nhờ đó, bạn có được những ý kiến cụ thể. Sử dụng thời gian nghĩ về cách tư duy luôn là cách sử dụng thời gian thông minh. Tôi có thể "tin" rằng phụ nữ ngày càng hút nhiều thuốc hơn bởi họ có nhiều lo lắng hơn trong cuộc sống.
Chúng ta sẽ không bao giờ lựa chọn những ý tưởng mà cơ hội trở thành hiện thực là vô cùng mong manh nhưng chúng ta cần caháp phá chúng trên bản đồ tư duy. Đó có thể là những ý kiến giúp chúng ta giải quyết những vướng mắc, đó có thể là ý kiến để chúng ta cải thiện tình hình, đó cũng có thể là một ý kiến giúp chúng ta nhận ra và sử dụng cơ hội đang đến. Nếu chúng ta giới hạn chiếc mũ vàng tư duy để chỉ xem xét những gì dễ nhận thấy và nổi tiếng, chúng ta có thể không đạt được những tiến bộ trong lối tư duy.
Nếu những qui định trên không được tuân theo tức là chúng ta đã sử dụng sai vai trò của chiếc mũ trắng. Nhưng nếu vì lý do thứ hai, cơ hội là không chắc chắn. Sau đó mọi người sẽ cùng nhau tranh luận theo những cách tư duy khác nhau xem quan điểm nào đúng, sai, quan điểm nào được mọi người tán thành nhất.
… Bây giờ chúng ta cần những đề xuất. Có những người không đủ khả năng đưa ra những nhận xét mang tính đóng góp mà chỉ luôn đi trỉ chích ý tưởng của người khác. Và khi mọi người nhận biết được sơ bộ những phác thảo, tất cả sẽ cùng xem xét vấn đề theo hướng đó.
Cảm xúc cơ bản này giới hạn và ảnh hưởng tới toàn bộ sự nhận thức. Mọi người thường hỏi tôi liệu sự sáng tạo là nhờ vào kỹ năng, tài năng hay cá tính. Khả năng sử dụng sự khích động chính là một phần quan trọng của tư duy mới lạ.
Sử dụng chiếc mũ đỏ tư duy, mọi người hoàn toàn có quyền nói rằng: "Đây là những gì mà tôi nghĩ về việc này". Nhưng với chiếc mũ đỏ, bạn có được một công cụ để bộc lộ những xúc cảm kiểu như thế. Tuy nhiên, Chúng ta yêu cầu mọi người sự nỗ lực.
…Với chiếc mũ vàng, tôi có ý kiến rằng chúng ta nên để các doanh nghiệp tư nhân tham gia cung cấp nước với giá cạnh tranh. Nếu đó là một chiếc ghế đơn giản, bạn sẽ chê đó là đó là một chiếc ghế đơn điệu và lỗi mốt. Một cái nhìn hào hứng và khuyến khích khác với một sự xét đoán tích cực.