Nhưng có một cách tư duy toàn diện khác dựa vào việc xem xét sự việc có thể như thế nào với nhưng luồng tư duy mang tính chất xây đựng, sáng tạo và cùng hướng về phía trước. Dĩ nhiên, chiếc mũ đen cũng chính là chiếc mũ quan trọng nhất. Một nhà tư duy mũ đen tài ba cũng có thể được xem là một người có thể khá tốt khi mọi người sử dụng chiếc mũ xanh, ít nhất là vậy.
Nếu bạn tư duy theo kiểu chiếc mũ đen, bạn sẽ thấy được những hiểm họa Chiếc mũ đen là chiếc mũ của sự tồn tại. Như vậy, chúng ta sẽ nhìn nhận khả năng trực giác và những xúc cảm có được như thế nào?
Và tới một số người, đây là một thói quen. Học phí luôn phải trả rất đắt nhưng ta sẽ không bao giờ phải học lại điều này một lần nữa. Hiệu quả chính là mục tiêu của lối tư duy kiến thiết chiếc mũ vàng.
Lối tư duy chiếc mũ vàng là cơ hội tốt nhất để bạn thể hiện khả năng ứng dụng kết quả của những ý tưởng có sẵn. Trong một số bài viết của tôi, tôi cũng đề cập với vai trò của khái niệm người chỉ đạo. Thưa quan toà, tôi không nhìn thấy tận mắt.
Chiếc mũ trắng chỉ ra những cách thức (chẳng hạn những cuộc khảo sát, những bảng câu hỏi) để có được những thông tin cần thiết. Tôi đã nói chuyện với Ngài Flint, Ngài Ziegler, Ngài Suarez và Bà Cagliatto và tất cả họ đều dự đoán lãi suất sẽ giảm vào dịp cuối năm nay. Ngay trong lúc diễn ra một cuộc họp theo phương thức tư duy sáu chiếc mũ, chủ toạ, hay người cầm trịch cuộc họp cũng có thể đặt câu hỏi để biết ý kiến của cá nhân.
Cũng có khi chúng ta bắt đầu với một ý tưởng mơ hồ, sau đó chúng ta định hình và đưa nó gắn với thực tế. Chúng ta hãy cố hình dung rằng sự việc không phải như vậy và chúng ta cần đưa ra quyết định hôm nay vì chúng ta đang kiểm soát sự việc. Nếu lúc đó bạn nghĩ tới chiếc ô tô màu vàng, thì thể nào nó cũng hiện ra trước mắt bạn.
Khi chúng ta sử dụng chiếc mũ xanh, chúng ta không còn nghĩ về vấn đề nữa; thay vì đó, chúng ta nghĩ về điều chúng ta cần nghĩ ở đây là gì để khám phá vấn đề đó. Và cách tiếp cận thực tế nhất là áp dụng chiếc mũ xanh tư duy. Nếu mọi người không lựa chọn món trứng tráng cho bữa sáng, họ có thể lựa chọn chúng cho bữa trưa và bữa tối.
Nho giáo giúp chúng ta có những hành vi ứng xử phù hợp với đồng nghiệp, với cấp dưới, cấp trên và với người thân mà không cần quan tâm tới tính cách cũng như những biểu hiện tâm lý của họ như thế nào. Nhưng kiểu tư duy phương Tây truyền thống cũng như bất kỳ phương thức tư duy nào khác không đưa ra được mô hình tư duy theo chiều hướng xây dựng. Tôi có cảm giác rằng chúng ta đang có thái độ tức giận khi nhìn nhận sự việc này.
Các nhà tâm lý học luôn làm theo cách này. Cách tốt nhất là chúng ta sử dựng khả năng trực giác như một phần của chiếc bản đồ tư duy. Mục đích của việc sử dụng chiếc mũ đen là đưa ra những điểm thận trọng trên tấm bản đồ tư duy.
Plato lại cho rằng sự thật đích thực ẩn sau vẻ bên ngoài. Nếu đó là một chiếc ghế phức tạp, bạn sẽ lại đưa ra ngay nhận xét rằng người thiết kế chiếc ghế đó thiếu óc thẩm mỹ hoặc là một người kiêu căng. Nhưng chỉ vì tư duy hiện thời của chúng ta chưa dành chỗ cho sự khích động cho nên chúng ta chưa biết đến chúng.